Op 24 juni vond tijdens de Internationale Architectuur Biennale in Rotterdam het symposium ‘Herbestemmen als gebiedsopgave’ plaats. Centraal stonden de drie casestudies die zijn uitgevoerd in Den Haag, Dordrecht en de Achterhoek. Dit in opdracht van Atelier Making Project van het Ministerie van Infrastructuur & Milieu.

“Leegstand is geen tijdelijk fenomeen”, zo startte Hans Tijl, directeur Ruimtelijke Ontwikkeling bij het Ministerie van I&M, het symposium. Een aantal conclusies die tijdens het symposium getrokken werd:

• De omvang van de herbestemmingopgave is zo groot dat een gebiedsgerichte aanpak (zeker ook in de Achterhoek) wenselijk is.
• Het schakelen tussen verschillende schaalniveaus is daarbij van belang.
• Het thema staat nog te weinig op de politieke agenda; het verhaal moet verder verteld worden.

Drie teams hebben de afgelopen maanden in de pilotgebieden samen met lokale partijen gewerkt aan een gebiedsgerichte aanpak. In de Achterhoek is het team van Karres & Brands aan de slag gegaan. Marco Broekman lichtte namens dit team hun aanpak toe met een presentatie en benadrukte dat de transitie waarin de Achterhoek verkeert, breder is dan alleen krimp. Als het gaat om leegkomend vastgoed, dan staat het gebied voor een enorme opgave.

Eigenlijk zijn er drie opties voor leegstaand vastgoed:
1. Herbestemmen
2. Vrijgeven & experimenteren
3. Slopen

‘Van herbestemming naar 100% doorbestemming’. Dat is eigenlijk de opgave waar de Achterhoek voor staat, aldus team Karres & Brands. Waar je in andere (groei)gebieden nog elk leeg gebouw een nieuwe bestemming kan geven, is dat in de Achterhoek niet echt het geval. Er is simpelweg te veel aanbod bij een te geringe vraag. Aan sloop valt dan ook niet te ontkomen, maar tegenwoordig worden ook sloopmaterialen steeds vaker hergebruikt. Hier is een nieuwe markt in te ontdekken en daarom is het belangrijk niet alleen gebiedsgericht, maar ook ketengericht te werken.

Er zullen uiteindelijk keuzes gemaakt moeten worden waar je wat doet. Waar is herbestemming mogelijk, waar bied je experimenteerruimte (aan bijvoorbeeld inwoners) en waar is sloop de beste optie? Een belangrijke bijkomende vraag is met welke financiële middelen dit toegepast kan worden. Om te komen tot dit soort keuzes zijn regionale samenwerking en lokaal maatwerk essentieel.

Lees meer

Ongeveer 30 jonge ambtenaren van de Kreis Borken en de Regio Achterhoek kwamen vandaag ter gelegenheid van een ontmoetingsdag bijeen in het EUREGIO-kantoor. Door presentaties kregen de deelnemers inzicht in het belang van de grensoverschrijdende samenwerking en in workshops spraken zij over de verschillen tussen het Nederlandse en Duitse ambtenaarschap.

Om meteen aan het begin van de bijeenkomst het ijs tussen de deelnemers te breken werd het middel van speeddating ingezet. “Iedere deelnemer stelt zich in zijn of haar eigen moedertaal kort voor aan de anderen. Dan zien we wel wat jullie van elkaar verstaan”, zo leidt Marieke Maes, medewerkster van de EUREGIO, de kennismakingsronde in. “Wanneer mijn gesprekspartner maar langzaam genoeg praat, blijk je elkaar verrassend goed te kunnen begrijpen”, zo meldt een deelnemer na de eerste kennismaking.

Na een inleiding over het werk van de EUREGIO gaven de jonge ambtenaren een presentatie van het ambtenarensysteem in hun land. Hoe wordt een ambtenaar opgeleid? Welke rechten en plichten heeft een ambtenaar? En welke ontwikkelingen tekenen zich af in de Nederlandse en Duitse ambtenarenwereld? Verder stelden de deelnemers een overzicht samen van de verschillen in de bestuurlijke structuren op nationaal en regionaal niveau, dat ze vervolgens aan de gehele groep presenteerden. “Wij vinden het belangrijk dat de medewerkers in de ambtelijke apparaten weten hoe het systeem er aan de andere kant van de grens uitziet. Dit zal de grensoverschrijdende samenwerking veel gemakkelijker maken”, aldus mevrouw Dr. Elisabeth Schwenzow, directeur-bestuurder van de EUREGIO.

Maar het ook recreatieve deel kwam op deze dag aan bod. Na afloop van de workshops brachten de jonge ambtenaren gezamenlijk een bezoek aan het rock’n’popmuseum in Gronau waar zij de speciale expositie “100 jaar Duitse schlagers“ bezichtigden. Daarna sloten de deelnemers de dag af met een barbecue en keken ze naar de WK-voetbalwedstrijd Nederland-Australië. Ook hierbij bestond de gelegenheid in een informele sfeer grensoverschrijdende contacten te leggen.

De kennissessie ‘Werk verwerven bij particuliere klanten’ van Stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen (ADV) boeide van begin tot eind. Een volle zaal luisterde aandachtig naar het verhaal van Ron Koenen van Kenniscentrum voor Projectadvisering en Educatie (KPE). De spreker gaf de deelnemers uit de bouw- en installatiesector concrete tips en trucs voor een succesvolle aanpak.

De bijeenkomst stond in het teken van een duurzame klantrelatie. Want in de huidige grillige markt is de omgang met klanten van het grootste belang. Hoe herken je de behoefte van de klant en op welke manier kun je daar op een goede manier op inspelen? En hoe win je het vertrouwen? Ron Koenen van KPE had de antwoorden paraat. “Vertrouwen vormt altijd de basis. Werk daar aan. Kom afspraken na tijdens het proces. Je spreekt af dat de offerte binnen tien dagen volgt. Zorg daar dan ook voor. Lukt dat niet, laat het weten. Dat geldt voor alle afspraken, blijf communiceren. De klant weet waar hij aan toe is. Maar laat de klant ook voelen dat je hem vertrouwt en serieus neemt.”

Comfort, kwaliteit, zekerheid, betrouwbaarheid en status zijn volgens Ron Koenen de belangrijkste koopmotieven. “Wees daar bewust van in het acquisitietraject. Om klanten goed te bedienen zijn flexibiliteit en creativiteit nodig.” Koenen is ervan overtuigd dat reviews/beoordelingen van bedrijven op websites een vlucht gaan nemen. “Referenties zijn bepalend voor consumenten. Dat zal verder toenemen. Maak daar gebruik van. Communiceer referenties en investeer in branding. Het kan veel opleveren.”

Foto: Ron Koenen (KPE) aan het woord

Dit voorjaar heeft AOC Oost een Kenniswerkplaats Achterhoek (KWPA) opgericht rondom het thema ‘Biobased Economy’ (groene economie). Doel is onder meer om, samen met ondernemers, een leer-/kennisagenda Biobased Economy in de Achterhoek te ontwikkelen en mensen op te leiden met kennis en vaardigheden die nodig zijn in de biobased economy. Afgelopen week vond de aftrap plaats bij Waterstromen, een innovatief groen bedrijf dat installaties exploiteert voor de zuivering van afval-,  proces- en industriewater en de verwerking van organische slibben.

In de Achterhoek zijn al diverse bedrijven actief op het gebied van groene economie. Om docenten te inspireren en kennis te laten maken met deze innovatieve bedrijven, organiseert KWPA bijeenkomsten op locatie. De bedrijven nodigen onderwijsinstellingen uit, presenteren hun bedrijf en geven aan wat voor kennisbehoefte en opleidingsvraag ze hebben.

Aftrap bij Waterstromen
De eerste avond was succesvol. Met docenten, teamleiders en projectleiders van AOC Oost, Groeipunt, Graafschap College, Universiteit Twente, Saxion Hogeschool, Hogeschool Van Hall Larenstein, Stoas Vilentum en Wageningen UR is na een interessante rondleiding gesproken over de mogelijkheden voor het onderwijs in de branche van de waterzuiveringen, de nieuwe processen op het gebied van het scheiden van verschillende afvalstoffen en het verwerken hiervan tot brandstof en/of mest. De onderwijsinstellingen gaan nu samen met Waterstromen een project ontwikkelen waarin studenten en onderzoekers het bedrijf ondersteunen en er wordt gekeken naar de mogelijkheden van een nieuwe opleiding.

Samenwerking
Na slechts één bijeenkomst zijn al meerdere vormen van samenwerking de revue gepasseerd. De aanwezige, teamleiders, projectleiders en docenten zijn overtuigd van de mogelijkheden van samen onderzoeken en leren. Opmerkingen naar aanleiding van deze avond: “We gaan aan de slag.” “Dit is eigenlijk een biologische fabriek, het voeren van bacteriën is te vergelijken met het voeren van kippen. Het product is nu geen ei maar stikstof.” “Optimalisatie van struvietverwerking tot Bioracewagen. Het lijkt mij geweldig om met diverse opleidingen gezamenlijk projecten op te pakken.”

Vraagstukken oplossen
Waterstromen heeft vragen die met inzet van studenten, docenten en onderzoekers van mbo, hbo en universiteit kunnen worden opgelost. Vragen op het terrein van procesinnovaties rond waterzuivering; innovaties rond restwarmtebenutting; vermarkten van nieuwe producten zoals mestkorrels uit struviet. ”In onze branche zijn er geweldige, afwisselende en uitdagende werkplekken per direct beschikbaar”, aldus directeur Gijs van Selm.

Toekomst
De komende jaren wil KWPA met ondernemers en de kennisinstellingen de leer-/kennisagenda ‘biobased economy’ ontwikkelen en uitvoeren. Dergelijke bijeenkomsten leveren een bijdrage om biobased economy in het onderwijs te integreren en studenten meer in aanraking te laten komen met innovatieve bedrijvigheid en dragen bij aan het versterken van de Achterhoekse economie.

AOC Oost
AOC Oost verzorgt (Voorbereidend) Middelbaar Beroepsonderwijs voor landbouw, voeding, natuur en leefomgeving op vestigingen in Almelo, Borculo, Doetinchem, Enschede en Twello. Daarnaast verzorgt het in-company bedrijfsopleidingen en advies vanuit het opleidingscentrum Groeipunt. Het College van Bestuur en de Centrale Services zijn gevestigd in Lochem. AOC Oost heeft 550 medewerkers en ruim 5600 leerlingen, studenten en deelnemers.

Zie ook:

• www.aoc-oost.nl
• www.morgenisgroen.nl
• www.groeipunt.nl

Het project Kernenfoto’s is bedoeld om de Achterhoekse kernen sterk en mooi te houden. De gemeentelijke werkgroepen hebben veel materiaal verzameld afkomstig uit eigen data, gesprekken met instellingen en uit de door inwoners aangeleverde foto’s van ‘parels en puinhopen’ in hun woonkern. Er komen onder andere factsheets, SWOT-analyses en diverse kaarten die laten zien wat het huidige aanbod (woningen, voorzieningen, leegstand) is, welke kansen er liggen en welke projecten gestart zijn of zullen starten.
Ook zijn dilemma’s, conclusies en vragen geformuleerd ter voorbereiding op de bijeenkomsten in juni en juli met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Tijdens die bijeenkomsten worden de beelden, die op basis van objectieve gegevens zijn verkregen, getoetst aan het beeld van andere partijen en inwoners.

In 2025 ruim 240 voetbalvelden aan leegstaand vastgoed
Een inventarisatie laat zien dat de komende tien jaar veel vastgoed leeg komt te staan. Het gaat om scholen, kerken en zorgcentra, maar ook om winkels, kantoren en agrarisch vastgoed. Naar verwachting zal 40 tot 50% van de boeren in de regio gaan stoppen. De grond wordt in de meeste gevallen verkocht of verpacht, maar schuren en stallen komen leeg te staan. Hoe deze enorme leegstand op te vangen, is een majeur vraagstuk dat om een onconventionele aanpak vraagt.

Kernenfoto’s in de schijnwerpers
Het project Kernenfoto’s is in april gepresenteerd tijdens een bijeenkomst waaraan gemeenten en provincies in anticipeerregio’s deelnamen. Samen met de ministeries van BZK en I&M werd nagedacht over oplossingen rondom wonen, woonomgeving en zorg. De aanwezigen vanuit de ministeries waren enthousiast over de Achterhoekse aanpak en gaan voorstellen om het project Kernenfoto’s te agenderen voor het jaarlijkse Krimpcongres.

Bottom-up aanpak succesvol
Op 16 april  2014 vond het eerste Dorpenlab Achterhoek plaats. Er werd onder meer stilgestaan bij een aanpak waarin inwoners die ideeën hebben, een helpende hand krijgen om deze te realiseren. Het bij elkaar brengen van een vraag en concreet aanbod bleek succesvol. Uit de gesprekken en enquêtes blijkt dat er volop ideeën zijn die uitgevoerd kunnen worden.

Andere regio’s naar de Achterhoek
Begin 2014 bracht krimpregio Parkstad Limburg een werkbezoek aan de Achterhoek. De Limburgse delegatie kon zien hoe beleidsmakers hier met het krimpvraagstuk omgaan. De overeenkomst tussen beide regio’s is dat zij ‘demografisch omdenken’ goed in de praktijk brengen. Beide gebieden buigen zich al jaren over de vraag hoe een krimpregio aantrekkelijk wordt en blijft. De Limburgse delegatie kreeg uitleg over de Regionale Woonvisie en het Regionaal Uitvoeringsprogramma Detailhandel (RUDA) en bezocht daarna  het DRU-Industriepark.
In maart was er een excursie in het kader van ‘Anticiperen op Bevolkingskrimp’. Verschillende regio’s in grensgebieden kwamen naar de Achterhoek. Ook zij moeten inspelen op veranderende omstandigheden. Hoe doen zij dat? Dit werkbezoek draaide om uitwisseling en kennisdelen.

Dwarsverbindingen
Er gebeurt ontzettend veel in de Achterhoek. Om te voorkomen dat we dubbel werk doen of informatie gaan missen, zijn de verbindingen tussen het project Kernenfoto’s en wonen en zorg, basisonderwijs, detailhandel, basismobiliteit en enkele kleinere thema’s in beeld gebracht.

Basisonderwijs
De Transitieatlas Basisonderwijs is in april, mei en juni op tournee langs alle gemeenten. De inzichten uit de atlas bieden ondersteuning bij het maken van keuzes rondom eventuele sluiting van scholen.

Voorzieningen en mobiliteit
Erica van Helten, stagiaire bij de provincie Gelderland, doet een afstudeeronderzoek naar bereikbaarheid van voorzieningen. Zij brengt de dynamiek in de kernen Gaanderen, Terborg en Silvolde in beeld. De conclusies van haar onderzoek kunnen behulpzaam zijn bij het opstellen van beleid voor bereikbaarheid van voorzieningen.

Ontwikkelingen in de zorg
Er zijn veel onduidelijkheden over de toekomstige inrichting van het zorglandschap. Op de lange termijn lijken vraag en aanbod, regionaal gezien, in balans. Lokaal is er wel sprake van overschotten in de ene gemeente en tekorten in sommige andere, afhankelijk van de beschikbare budgetten.
Op de korte termijn kan een overschot van vastgoed ontstaan door het vervallen van de zorgbudgetten voor de lagere zorgzwaartepakketten . De trend is dat mensen langer thuis blijven wonen; dit vraagt om nieuwe manieren van zorg verlenen.

Een bus vol Achterhoekers reisde woensdag 14 mei af naar perscentrum Nieuwspoort voor het jaarlijks Achterhoeks Lentediner, het derde op rij alweer. De delegatie van vertegenwoordigers van de 3 O’s (ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden) ging in gesprek met minister Blok en Tweede Kamerleden over actuele ontwikkelingen in de Achterhoek: bevolkingskrimp, werk en economie. Doel was het op de kaart zetten van de regio bij Haagse politici en het bekrachtigen van de samenwerking tussen de Achterhoek en Den Haag.

Nadat Liesbeth Spies, voorzitter stuurgroep 3 O’s, de avond had geopend vond er een rondetafelgesprek plaats. Naast Spies bestonden de tafelgasten uit Stef Blok, minister voor Wonen en Rijksdienst met ‘krimp’ in portefeuille, Kim Putters, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau, Jan Paul Kiefmann, vicevoorzitter VNO-NCW Achterhoek en Josan Meijers, gedeputeerde provincie Gelderland. Meijers werd aanvankelijk even vervangen door Clemens Cornielje, commissaris van de Koning in Gelderland. Oud-parlementair verslaggever Wouke van Scherrenburg leidde het gesprek.

Cornielje gaf aan dat vanwege de krimp er in de Achterhoek de komende 10 jaar ruim 240 voetbalvelden aan vastgoed leeg komt te staan. Deze gebouwen zullen een herbestemming krijgen of ze moeten worden gesloopt. Hij zou graag zien dat het Rijk meedenkt met de regio omdat herbestemming, ook van een aantal leegstaande Rijksgebouwen, moet passen binnen de lokale context. Spies pleitte voor flexibele regelgeving en bovendien vroeg ze deze af te stemmen op de regio. Regels die in de ene regio wel werken, kunnen in een andere belemmerend zijn. Daarop zegde minister Blok toe voor komende zomer meer ruimte te geven in de regelgeving voor herbestemming van gebouwen.

Daarnaast werd besproken hoe de Achterhoek de komende jaren zijn kansen kan benutten, terwijl de beroepsbevolking met 23% afneemt. “De toekomst ligt in de Achterhoekse maakindustrie. Daarvoor zullen meer gekwalificeerde werknemers nodig zijn. Als deze niet aanwezig zijn in de regio zelf, kijken we naar regio’s elders in Nederland. Mocht ook dat niet lukken, dan moeten we werknemers uit Spanje en Polen halen”, aldus Kiefmann. Juist die landen zijn interessant, omdat ze veel hoogopgeleide technici hebben. Kim Putters (SCP) merkte op dat er een toenemende behoefte is aan kleine banen: “Zo willen ouderen vaak niet voltijd actief zijn, maar wel deeltijd.” Hij vroeg aandacht voor een compleet pakket: het combineren van zorg, arbeid en vrijwilligerswerk.

Na het rondetafelgesprek gingen alle aanwezigen aan het diner. Onder het genot van verscheidene streekproducten bereid door twee Achterhoekse topkoks, kon men met elkaar van gedachten wisselen aan de verschillende statafels. De eerste resultaten werden geboekt in de vorm van afspraken met individuele Kamerleden voor een bezoek aan de Achterhoek. Zij komen met eigen ogen zien wat er in deze regio speelt, hoe de gezamenlijke aanpak hier in praktijk wordt gebracht en bij welke uitdagingen we nog hulp uit Den Haag kunnen gebruiken.

Foto: vlnr Josan Meijers, Jan Paul Kiefmann, Liesbeth Spies, Kim Putters, Stef Blok en Wouke van Scherrenburg.

Bekijk de video die tijdens het lentediner is vertoond:

Ook op Twitter werd het lentediner druk besproken. #lentediner stond die dag zelfs op plek 6 van de top-10 trending topics in Nederland!

Meerjarig traject voor professionals
September 2014 start een meerjarig traject ‘Community of Practice voor Burgerproductiekracht’ (CoP). Doel is in beeld te krijgen onder welke condities burgerproductiekracht in wijken en kernen van de grond kan komen.

De inwoners van de Achterhoek bepalen in grote mate de vitaliteit, uitstraling, aantrekkelijkheid en betekenis van het gebied. Achterhoek 2020 is de beweging die initiatieven ‘van onderop’ wil stimuleren, faciliteren en ondersteunen. Hoe doen we (overheid, ondernemers en maatschappelijke organisaties) dit zonder de energie er uit te halen? Onder welke condities komen bewonersinitiatieven van de grond en welke rol is daarbij weggelegd voor de professional? Wat zijn de do’s and dont’s voor mensen die ondersteunen, wat kan de overheid wel en niet doen, wat kunnen bedrijven en maatschappelijke organisaties bijdragen? Wat zijn de risico’s en kansen, is burgerproductiekracht een nieuwe vorm van participeren of juist niet? En in hoeverre is burgerproductiekracht nieuw? Of is het een al decennia lang bestaand fenomeen in een nieuw jasje?

Wat gaan we doen?
Om gezamenlijk een antwoord te vinden op dit soort vragen start in september 2014 vanuit Achterhoek Agenda 2020 een meerjarig traject ‘Community of Practice voor Burgerproductiekracht’ (CoP). Het doel van de CoP is in beeld te krijgen onder welke condities burgerproductiekracht in wijken en kernen van de grond kan komen. In een tijdperk van de participatiesamenleving en zelfregie zien we enerzijds een sterke beweging van burgers die staan voor de energieke samenleving en die initiatieven nemen en projecten starten. Anderzijds is er ook een groep burgers bij wie dat allemaal niet zo energiek en vanzelfsprekend gaat. Vertrouwen, de ‘goede’ mensen, energiek aanpakken, durf, vallen en opstaan, willen delen, werken vanuit lokale logica zijn daarbij belangrijker ingrediënten dan de ‘officiële’ criteria als projectopzet en SMART-formuleringen.

Casussen uit de praktijk en ervaringen die al zijn opgedaan staan bij de CoP centraal. Mensen die van onderop met initiatieven bezig zijn zullen worden bezocht of uitgenodigd om hun ervaringen te delen. De bijeenkomsten hebben steeds een thema waarin burgerproductiekracht wordt belicht vanuit een bepaalde invalshoek. In de tussentijd werken de deelnemers in kleine huiswerkgroepjes aan opdrachten, zoals onderzoek naar de bereidheid van de eigen organisatie om burgerkracht te faciliteren, het opzetten van een plan van aanpak voor een initiatief uit de eigen organisatie en oriëntatie op alle lopende en kansrijke initiatieven. In de Achterhoek wordt immers al veel gedaan.

Voor wie?
Het traject is bedoeld voor mensen die werkzaam zijn bij ondernemingen, maatschappelijke organisaties of overheden (3 O’s) die belang hebben bij het uitwisselen van kennis en ervaring over burgerkracht. Deelnemers hebben vanuit hun dagelijkse praktijk betrokkenheid bij het thema en ervaren daarbij de behoefte aan verandering en vernieuwing van denken en handelen bij bestaande instituties. Doel is om de kennis en ervaring die tijdens de CoP wordt opgedaan concreet te maken en verder te brengen binnen de eigen organisatie.

Programma en aanmelden
Het programma wordt samen met de deelnemers vastgesteld. Er is dus veel ruimte voor eigen inbreng. De begeleiding is in handen van Joop Hofman (www.rodewouw.nl) en Anneke Ros (procesmanager Vitale leefomgeving Achterhoek Agenda 2020).

U kunt zich voor de CoP aanmelden (tot 1 augustus 2014) door een mail te sturen naar Janine Geerse. Met vragen kunt u terecht bij Anneke Ros.

• Start CoP: september 2014.
• Kosten: € 750,- per jaar per deelnemer (incl. begeleiding, koffie, thee, lunch).
• Locatie: verspreid over de Achterhoek.
• Max. aantal deelnemers: 15 personen.

Bij het Almende college, locatie Isala in Silvolde, zijn de klassen 2B en 2D in de prijzen gevallen bij de EUREGIO Mach mit! taalwedstrijd. Zij hebben in het kader van de ‘Dag van de Duitse taal’ een lipdub gemaakt op Duitse muziek. De clips (’99 Luftballons’ en ‘Anton aus Tirol’, zie onder) waren goed voor een gedeelde derde plaats. De prijs, een jaarabonnement op een Duitse krant of tijdschrift naar keuze, is 6 mei uitgereikt door Paul van Dun, die zich bij Regio Achterhoek bezighoudt met grensoverschrijdende samenwerking.

Ongeveer 25 scholen uit het Nederlandse deel van de EUREGIO hebben deelgenomen aan de taalwedstrijd. De schoolklassen kregen de opdracht om over het thema ‘Duitse Taal’ een korte videoclip in te sturen. Ze konden ervoor kiezen een Duits liedje te zingen, een eigen videoclip van een Duitse popster op te nemen of een Nederlandse popsong alleen of samen met klasgenoten in het Duits te vertalen.

Eerste en tweede prijs
De hoofdprijs ging naar Het Erasmus uit Almelo met de ludieke muziekvideoclip “Aber bitte mit Sahne”. Deze school kreeg een theaterworkshop Duitse taal uitgereikt. De tweede prijs, een volledig verzorgde trip naar het Rock”N”Pop museum in Gronau, ging naar het Baudartius College in Zutphen.

Dag van de buurtaal
Ruim 500 leerlingen van 14-15 jaar, afkomstig van beide zijden van de Nederlandse- Duitse grens, kwamen donderdag 10 april bij elkaar tijdens de ‘Dag van de buurtaal’. In een oude textielfabriek in Bocholt gingen de leerlingen aan de slag met elkaar én elkaars taal door middel van diverse workshops en sport- en spelactiviteiten. Meer informatie over deze dag leest u hier.

Foto: Karin Peeters (l), docente Duits, krijgt symbolisch de prijs overhandigd door Paul van Dun.

Lipdub klas 2B, ’99 Luftballons’

Lipdub klas 2D, ‘Anton aus Tirol’