Laatste nieuws over de AGEM
Binnenkort kunnen Achterhoekse particulieren, bedrijven en organisaties zich aansluiten bij de Achterhoekse Groene Energiemaatschappij (AGEM) voor levering van duurzame energie. Zomer 2013 kan iedereen overstappen en zo de keuze maken voor groene stroom en/of gas met een Achterhoeks tintje. De AGEM biedt concurrerende tarieven en toont daarmee aan dat duurzaamheid niet alleen goed voor het milieu is, maar ook betaalbaar.

De filosofie van de AGEM is eenvoudig: de energiekosten van de regio blijven behouden voor de Achterhoek. De kasstromen die de AGEM genereert, worden immers ingezet voor het ontwikkelen van lokale projecten op het gebied van duurzame energie. Dit kan gaan om zonnepanelen op daarvoor geschikte daken, om windturbines, mestvergisters en energiebesparing. De AGEM zorgt voor de levering van de energie die daarmee wordt opgewekt. Al met al staat de AGEM dus voor verduurzaming, betaalbare energie én een impuls voor de lokale werkgelegenheid.

Overstappen naar de AGEM wordt heel eenvoudig. Op www.agem.nu kunnen particulieren, bedrijven en organisaties begin 2013 met een paar muisklikken aangeven klant te willen worden. De AGEM zorgt er vervolgens voor dat er daadwerkelijk wordt ‘geswitcht’. Een klant merkt daar zelf niets van, maar levert intussen wel een mooie bijdrage aan een toekomstbestendige Achterhoek!

Per 1 januari 2013 gaat Henkjan Kok aan de slag als procesbegeleider krimp basisonderwijs in acht Achterhoekse gemeenten. Zijn belangrijkste taak is gemeenten en schoolbesturen bewust te maken van de gevolgen van krimp, het in gang helpen zetten van (proactief) beleid en het verspreiden en delen van kennis.
 
De demografische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen die op op dit moment en in de toekomst zullen gaan spelen, hebben grote invloed op het onderwijs in de Achterhoek.
 
Zo zorgt de vergrijzing in de periode 2010-2020 voor een daling van het leerlingenaantal met 20 tot 30 procent. Daarnaast wordt het onderwijs geconfronteerd met andere regelgeving van de rijksoverheid en de vraag naar professionalisering en kwaliteitsverbetering om de veranderingen het hoofd kunnen te bieden.

Procesbegeleider
Vrijwel alle schoolbesturen en gemeenten bereiden zich voor om belangrijke stappen te zetten in de aanpak van de krimp, waarbij het belangrijk is om hen bij dit proces te ondersteunen. In het kader van de afspraken tussen provincie en gemeenten in de Achterhoek (Regiocontract) is bij de provincie Gelderland een aanvraag ingediend om een procesbegeleider aan te kunnen stellen. Bij het tekenen van dat Regiocontract en na besluitvorming in Provinciale Staten werd in het voorjaar van 2012 het hiervoor vereiste geld beschikbaar gesteld.

De heer Kok is al vele jaren in het Achterhoekse onderwijs actief, onder andere als directeur van IJsselgroep en Iselinge Hogeschool. Daarnaast is hij bestuurder van het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt Achterhoek. Ook is hij namens het onderwijs lid van de werkplaats Innovatieve & duurzame economie en heeft hij namens de maatschappelijke organisaties zitting in de Regiocommissie Achterhoek.

Opdracht
Als procesbegeleider heeft Kok de opdracht om de onderwijsbesturen en gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van beleid, instrumenten en kwaliteit van het onderwijs in het licht van de veranderende context met betrekking tot krimp en ontgroening, daarbij rekening houdend met de wens om de professionaliteit en kwaliteit van het onderwijs te garanderen of zelfs te verbeteren. Henkjan Kok zal gedurende twee dagen per week voor een termijn van twee tot drie jaar met deze opdracht aan de slag gaan.

Zijn hoofdtaak is het bij elkaar brengen van de verschillende partijen en hen ondersteunen bij het zetten van vervolgstappen richting het verminderen van de kwetsbaarheid van het onderwijs (o.a. door gebrek aan omvang van schoolbesturen of omvang van scholen in (kleine) kernen). Hij zal daarbij maatwerk leveren richting gemeente- en schoolbesturen over vestiging, spreiding, clustering of sluiting van onderwijsaccommodaties. Dit alles moet leiden tot kwalitatief goed basisonderwijs dat evenwichtig door de regio verspreid beschikbaar blijft.

De Achterhoek staat voor een keerpunt. Bevolkingsafname en een economisch moeilijk tij vragen dringend om nieuwe oplossingen en slimme verbindingen: met elkaar en ook met onze Duitse buren, die voor dezelfde uitdagingen staan. De Agenda 2020 speelt hierop in met denkkracht, actie en lobby bij provincie, Rijk en Europa. Op de Agenda 2020 staan diverse projecten, zoals beter vervoer over weg en spoor, verduurzaming van woningen, het combineren van voorzieningen, het stimuleren van innovaties bij bedrijven en nieuwe economische activiteiten op het platteland.

Europese primeur
Op woensdag 28 november waren zo’n tweehonderd belangstellenden aanwezig in het gemeentehuis van Bronckhorst waar de werkplaatsen van de Agenda 2020 (Kansrijk platteland, Slim & snel verbinden, Duurzame & innovatieve economie en Vitale leefomgeving) hun plannen en hun resultaten van het afgelopen half jaar lieten zien. Die zijn divers en variëren van het maken van een regionaal voorzieningenplan (Atlas van voorzieningen) tot innovatieve ‘foodconcepten’ en van werken aan maatwerkonderwijs tot een primeur: de Achterhoek is met ingang van 9 december 2012 de eerste Europese regio waar de regionale trein voorrang heeft op de ICE. Samen met een strategisch gekozen in- en uitstapplaats op station Arnhem levert dit een cruciale tijdwinst op voor reizigers vanuit de Achterhoek naar Utrecht en Nijmegen.

Bevolking
Provinciaalbestuurder Jan Jacob van Dijk benadrukte dat het belangrijk is de bevolking te betrekken bij het maken van (soms) pijnlijke keuzes die de komende jaren nodig zijn. Het streven is om minder maar kwalitatief goede scholen, sport- en culturele voorzieningen in stand te houden, die voor iedereen goed bereikbaar zijn. Werkplaatsvoorzitter Vitale leefomgeving Henk van der Esch: “We moeten het idee loslaten dat alles overal kan en tegelijkertijd vasthouden aan de waarde van een voorziening. Het gaat niet om ‘mijn school’ maar om ‘goed onderwijs’. Een omslag in denken.”

Duits-Nederlandse arbeidsmarkt
Economisch gezien liggen er grote mogelijkheden over de grens. Het banenpotentieel in de Duitse regio Borken is enorm. Zonder de grens zou het aantal bereikbare banen voor de grensbewoners verveelvoudigen. Omgekeerd zouden onze Duitse buren hun voordeel kunnen doen met bijvoorbeeld het Nederlandse hbo. Er ligt dan ook een actieplan (‘Atlas van kansen’) klaar om hiermee aan de slag te gaan.
Regelgeving staat vernieuwing soms in de weg. Maar vernieuwingen kunnen ook tot stand komen door eerst een ambitie vast te stellen en die binnen bestaande regels te realiseren.
Herman Kaiser: “Laten we niet in termen van overleven denken maar in plaats daarvan zeggen dat wij in 2013 nog slimmer, socialer, duurzamer, innovatiever en ondernemender worden. Zoekend, soms zwervend maar zeker niet zwevend.”
___________________________________________________________________________________

Hieronder vindt u een video-impressie van de bijeenkomst en links naar de presentaties die vertoond zijn:

Werkplaats Innovatieve & duurzame economie
Werkplaats Slim & snel verbinden
Werkplaats Vitale leefomgeving
Werkplaats Kansrijk platteland
Presentatie Roderik Ponds over kansen grensoverschrijdende samenwerking Achterhoek-Borken

Overheden hebben behoefte aan creatieve geesten met ondernemerszin en getalenteerde ambtenaren hebben behoefte aan uitdagingen en flexibiliteit. De ZPP’er (Zelfstandig Publiek Professional) past binnen het concept van de ‘nieuwe ambtenaar’, die transparante afspraken maakt over resultaten en zelf invult hoe hij of zij die resultaten bereikt.
Lees meer

Maandag 19 november vond in het gemeentehuis van Bronckhorst de tweede van een viertal thema-avonden plaats in het kader van een Achterhoekse leerkring. Doel is gemeenteraadsleden en Gelderse Statenleden met de hulp van deskundigen bij te praten over de gevolgen van de bevolkingsontwikkeling in de Achterhoek. Ditmaal stond anticiperen op de zorgvraag van de toekomst in grotere en kleinere kernen op de agenda. Dat Bronckhorst met zijn vierenveertig grotere en kleinere kernen als locatie was gekozen is dan ook niet toevallig. Er waren ruim zestig geïnteresseerde deelnemers aanwezig, voornamelijk raadsleden van de acht Achterhoekse gemeenten.

Nico Dam van bureau HHM, gespecialiseerd in vernieuwing van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning, vertelde dat zorg straks de kernactiviteit wordt van gemeenten. Nu beslaat zorg een kwart van de gemeentebegroting, in de komende jaren meer dan de helft. Het aantal zorgbehoevenden verdubbelt in de komende twintig jaar, terwijl het aantal werkenden halveert. Veertig procent van de Achterhoekse huisartsen gaat voor 2020 met pensioen en deze regio kent meer dan vijftig procent eigen woningbezit waarvan een relatief groot gedeelte nog niet levensloopbestendig is. “Dit zijn zorgelijke ontwikkelingen waar tijdig op geanticipeerd moet worden om niet in de klassieke reactie van gemeenten van krimp in kramp te schieten”, aldus Dam. Hij hield een pleidooi om de ontwikkelingen als uitdaging te benaderen en tijdig te kantelen. Hierbij heeft de Achterhoek een belangrijke kracht in huis, namelijk het naoberschap.

Fenna Bolding van STAMM CMO, kenniscentrum en adviesbureau voor de sociale sector, gaf als boodschap mee: “Neem krimp voor wat het is en doe er je voordeel mee. Het is inderdaad zo dat de zorgvraag toeneemt en het zorgaanbod afneemt, maar ouderen zelf bieden ook meer kansen. Ze leven langer, zijn langer gezond, maken gebruik van nieuwe technologieën en kunnen gebruik maken van hun kracht in plaats van klacht.” In Drenthe draait op dit moment een experiment in de twee plattelandsgemeenten Aa en Hunze en Borger-Odoorn waarbij kwetsbare inwoners zo lang mogelijk thuis wonen door de eerstelijnszorg zo lang mogelijk in te schakelen. Marktwerking vormt vaak een belemmering voor efficiëntie. Door afspraken over slimme combinaties te maken in bijvoorbeeld nachtzorg, wordt voorkomen dat drie zorgverleners van drie verschillende organisaties achter elkaar aan rijden naar hetzelfde dorp voor het bieden van zorg.

De aanwezigen discussieerden aan de hand van twee stellingen over het thema en gaven reacties, zoals: “We hebben nu in twee keer een kwartier gehoord waar we al geruime tijd over aan het nadenken zijn. Laten we ophouden met nadenken en aan de slag gaan!” Zorg kan in de toekomst alleen succesvol zijn door over grenzen heen te gaan; de grenzen van gemeente, organisatie en beleid.

Muzikant Bart Kiers verwoordde in twee liedjes zijn indrukken van de avond en eindigde er één met de zin: “De agenda 2020, we gaan terug in de tijd. Olderwets veur elkander zorgen, dat gaat werken. Geheid!”

Het ministerie van Binnenlandse Zaken organiseert deze leerkring samen met de provincie Gelderland en de Regio Achterhoek in het kader van de Achterhoek Agenda 2020.

Bekijk hieronder een video en muzikale samenvatting van de bijeenkomst en download de vertoonde presentaties:
Presentatie Nico Dam, bureau HHM
Presentatie Fenna Bolding, STAMM CMO

In  de “Atlas van kansen voor de grensregio Achterhoek-Borken”  worden de voordelen en kansen geschetst die grensoverschrijdende samenwerking de grensregio kan bieden. De voorzitter van de Regio Achterhoek en de Landrat van de Kreis Borken namen het eerste exemplaar van de atlas op 8 november 2012 in ontvangst. 

Obstakel
Sinds “Schengen” passeer je de Duits-Nederlandse staatsgrens bijna ongemerkt. Maar hij bestaat nog steeds cultureel, taalkundig, in de wetgeving en in de hoofden van de mensen. Juist langs de grens zijn de sterkste vergrijzing en bevolkingsdaling, en de laagste huizenprijzen te vinden. Bewoners, bedrijven en instellingen merken de beperkende invloed van de grens op het gebied van wonen, werken en onderwijs.
Zo zou het streekziekenhuis in Winterswijk een veel groter verzorgingsgebied hebben als de grens daar niet een grote hap uit weggenomen had. Ook de vorming van één arbeidsmarkt voor de Duits-Nederlandse grensstreek is door belemmerende werking van de grens vrijwel onmogelijk. Zonder de grens zou het aantal bereikbare banen voor de  grensbewoners verveelvoudigen.

Conferentie
Het buurtschap Zwillbrock hoort bij de Duitse gemeente Vreden, op de grens van de Achterhoek en de Kreis Borken. Door de eeuwen heen speelde het een belangrijke en verbindende rol voor de grensstreek; een toepasselijke locatie voor de presentatie van de “Atlas van Kansen”. Tijdens de conferentie werd duidelijk dat het leren van elkaars taal en cultuur van wezenlijk belang is. Alleen dan kan er echt effectief worden samengewerkt, bijvoorbeeld om één arbeidsmarkt te vormen. Ook bij het creëren van de voorwaarden waaronder zorginstellingen in de grensregio hun diensten kunnen aanbieden, vormt de wederzijdse kennis van taal en cultuur een belangrijk aandeel.

Actie
Er komen vervolgbijeenkomsten met deskundigen en betrokkenen uit de werkvelden ziekenhuiszorg, arbeidsmarkt en onderwijs. Daar worden concrete actiepunten geformuleerd om de uitdagingen op deze gebieden met grensoverschrijdende samenwerking voortvarend op te pakken.
Doelen zijn onder andere dat we de “Nachbarsprache” beter gaan leren, dat er tweetalig Duits-Nederlands (voortgezet) onderwijs komt, dat er bruggen geslagen worden tussen de “Krankenkassen” en de zorgverzekeraars,  dat ondernemers en werkzoekenden meer “grensoverschrijdende informatie” kunnen krijgen, en dat ondernemers en beroepsopleidingen aan weerszijde van de grens met elkaar in contact komen opdat opleidingen en opleidingsbehoeften beter op elkaar worden afgestemd.

Eerste thema-avond: onderwijs

Maandag 22 oktober vond in het hagelnieuwe Gerrit Komrij College in Winterswijk de eerste van een viertal thema-avonden plaats. De locatie was treffend, omdat voor deze eerste bijeenkomst het thema onderwijs op het programma stond. Er waren vijftig geïnteresseerde deelnemers aanwezig, voornamelijk raadsleden van de acht Achterhoekse gemeenten. Het doel van deze zogenoemde leerkring is Achterhoekse gemeenteraadsleden en Gelderse Statenleden met de hulp van deskundigen bij te praten over de gevolgen van de bevolkingsontwikkeling in de Achterhoek.

De Achterhoek is door het Rijk aangewezen als anticipeerregio vanwege de bevolkingsdaling. De bevolking vergrijst en er worden minder kinderen geboren. Dit laatste, ook wel ontgroening genoemd, is de belangrijkste oorzaak van de krimp in de regio en heeft direct gevolgen voor onder andere het basis- en voortgezet onderwijs.

Volgens Roosje van Leer, krimpdeskundige bij kenniscentrum en adviesbureau STAMM CMO, is de krimp in het basisonderwijs een landelijk fenomeen, maar treft het de Achterhoek wel degelijk harder: “Kleine scholen worden nog kleiner en omdat een school per leerling geld krijgt van de overheid betekent minder leerlingen minder geld voor de school. Kleine scholen leveren niet per definitie slechter onderwijs dan grotere scholen, maar de groepen kunnen te klein worden om kwalitatief goed onderwijs te bieden”, aldus Van Leer.

Frans Stieber, algemeen directeur van Reflexis, bestuursorgaan van acht openbare basisscholen in de Achterhoek, deed onderzoek naar krimp in het basisonderwijs en de gevolgen. Hij hield het aanwezige publiek een aantal ontluisterende cijfers voor: “Uit de prognoses blijkt dat er in 2020 tienduizend basisschoolleerlingen minder zijn dan in 2010. Dit betekent de leegstand van zo’n zes voetbalvelden aan klaslokalen, ongeveer zevenhonderd onderwijsbanen die verloren gaan en een daling in de vergoeding vanuit de Rijksoverheid van veertig miljoen euro.”

Beide deskundigen gaven de toehoorders mee dat de kwaliteit van het onderwijs voorop moet staan. Om dat te bereiken moeten in de Achterhoek wel pijnlijke keuzes gemaakt worden, waarbij snel handelen essentieel is. Stieber: “Het is onrealistisch dat elk dorp zijn eigen openbare, Christelijke en Katholieke basisschool kan handhaven. Daar zijn straks simpelweg te weinig leerlingen voor.” Het komende decennium verdwijnen hoe dan ook basisscholen uit kleine kernen. Voor de gemeenten geldt dat samenwerken de enige optie is, in nauw overleg met de Achterhoekse schoolbesturen. De spreiding van alle scholen over het gebied zal namelijk goed op elkaar afgestemd moeten worden.

De deelnemers gingen tussendoor in groepjes ook met elkaar in gesprek aan de hand van een aantal stellingen, wat levendige discussies opleverde. Een opvallende suggestie die gedaan werd door één van de aanwezige raadsleden is te komen tot een Regionale onderwijsvisie, naar voorbeeld van de Regionale woonvisie die eerder gezamenlijk is vastgesteld door de Achterhoekse gemeenten.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken organiseert deze leerkring samen met de provincie Gelderland en de Regio Achterhoek in het kader van de Achterhoek Agenda 2020. Frans van Suylekom was als beleidsmedewerker namens het ministerie aanwezig en noemde de avond zeer inspirerend: “Ik merk dat de aanwezigen met de gegeven informatie direct actiegericht aan de slag gaan. Ik denk dan ook zeker dat het niet bij de woorden van vanavond zal blijven, maar dat deze én de volgende bijeenkomsten zullen resulteren in concrete daden waar de regio mee verder kan.”

Hieronder kunt u de presentaties downloaden die tijdens de thema-avond zijn vertoond, evenals de uitgeschreven muzikale intermezzo’s zoals ter plekke opgevoerd door muzikant Bart Kiers.

Presentatie Roosje van Leer, STAMM CMO
Presentatie Frans Stieber, Reflexis
Lied – Gezellig samen in de warme stal
Lied – Krimpen zonder kramp

De Achterhoek is jaarlijks op bezoek in Brussel om de banden met Europa en andere Europese regio’s aan te halen. Europa stimuleert al haar regio’s met geld, kennis en contacten. Ook dit jaar waren zo’n veertig Achterhoekse bestuurders, ondernemers en deelnemers van het maatschappelijk middenveld van de partij. Zij willen graag verder werken aan de Agenda 2020, het duurzame toekomstplan voor de Achterhoek.

Local Action Plan: massaal opwekken duurzame energie
De Achterhoek, in de persoon van burgemeester Hans Alberse van Oude IJsselstreek, overhandigde het Local Action Plan voor de Achterhoek aan de vertegenwoordigster van EU-commissaris Hahn. De Achterhoek en Gelderland hebben samen dit plan voor duurzame energieopwekking, energie-efficiency en duurzaam transport gemaakt. De Achterhoek wil zoveel mogelijk duurzame energie gaan opwekken. Hiervoor is onder meer de Achterhoekse Groene Energiemaatschappij i.o. (AGEM) opgezet. 

Digitale snelweg
Daarnaast was er aandacht voor glasvezel. De Achterhoek wil graag dat zoveel mogelijk bedrijven en huishoudens hierover de beschikking krijgen. De ‘digitale snelweg’ is immers onmisbaar voor ondernemers en voor de zorg van de toekomst: zorg-op-afstand. Samen met andere Europese regio’s gaat de Achterhoek in februari naar een conferentie in Londen om hierover meer kennis op te doen.

Kennis
Er zijn afspraken gemaakt om de Agenda 2020 verder te brengen en om te smeden tot een stevig, meerjarig actieplan. Universiteit Twente nodigt hiervoor binnenkort een Achterhoekse delegatie uit. Ook heeft Europarlementariër Lambert van Nistelrooy voorgesteld om te kijken naar de mogelijkheid om hoogopgeleide werknemers uit Oost-Europa naar de Achterhoek te halen.
Hij en zijn collega Bas Eickhout komen naar de Achterhoek om met eigen ogen en oren te zien en te horen wat onze regio te bieden heeft en welke ondersteuning en contacten ze kan gebruiken. 

Samenwerking
Tijdens de diverse presentaties werd gewezen op de noodzaak van krachtenbundeling en samenwerking met andere partijen in de directe omgeving, zoals Regio Twente en andere (Duitse) partners in de Euregio.

• Een filmploeg van Focuz TV reisde mee met de delegatie en maakte de bijdrage ‘Achterhoek goes Europe‘.

Op 18 september 2012 organiseerden de Rabobanken Graafschap-Midden en Graafschap-Zuid, VNO-NCW Achterhoek en Regio Achterhoek ‘Prinsjesnight’, een avond à la De Wereld Draait Door in de DRU Cultuurfabriek. Het thema was ‘Innovatie in Food & Agri, Zorg en Vrijetijdseconomie’. 

De gastheren en tien tafelgasten uit de Achterhoek en daarbuiten gingen aan tafel. In vier gemoedelijke gespreksrondes onder leiding van Jan Bart Wilschut en Antoinet van Helvoirt deelden zij met elkaar en het publiek (circa 250 belangstellenden) hun visies en plannen in het licht van de uitdagingen waarvoor de regio zich ziet gesteld: faillissementen, bezuinigingen, vergrijzing en wegtrekkende jongeren. De tafelgasten toonden hun ‘drive’ om daar krachtig op in te spelen met de talenten en kwaliteiten van de Achterhoek: innovatief denken, ondernemerschap, samenwerking en naoberschap.

Lees het volledige verslag van Prinsjesnight 2012, inclusief links naar vertoonde filmpjes en andere relevante content.

Bekijk de bijdrage van Focuz TV over Prinsjesnight.